Genel ağda bu sonradan türetilen söz ile ilgili bazı tartışmalar gördüm(kendi genel ağ öbeğim www.anadilin.com da dahil) bu nedenle de bu sözün Türkçeye uygunluğu hakkındaki düşüncelerimi paylaşmak istiyorum.Öncelikle "buzulkuşu" hangi sözcüğe karşılık olarak önerilmektedir?
Buzulkuşu sözcüğü; Türkçeye penguen olarak geçen Fransızca kökenli pingouin sözünden gelmektedir. Penguenler kutuplarda yaşayan, soğuk iklimi seven bir kuş türüdür.
Şimdi gelelim asıl konu olan "penguen sözüne karşılık olarak buzulkuşu sözcüğü kullanılabilir mi?" sorusuna.
Bu konuyu iki ayrı şekilde ele almak gerekmektedir.
1. Şekil biliöi açısından
2. Anlam açısından.
Şekil bilgisi açısından buzulkuşu sözüne baktığımızda birleşik kelime oluşturarak yeni bir sözcük elde edilmeye çalışılmış ki bu bence doğru bir yöntemdir. Ancak bu birleşik kelimenin içindeki "buzul" kelimesi Türkçeye uygun mudur? Türkçe ek-kök konusunda oldukça kurallı ve sistematik bir dildir. Her ekin görevi ayrıdır ve eklerin asıl görevlerinin dışında kullanılması şüphesiz dile zarar verecek ve sistematik yapısının bozulmasına sebep olacaktır. "Buz" kelimesine getirilen "+ul" eki dilimizin ek-kök sistematiğine uygun değildir. Bu da önerilen sözün hatalı olduğu anlamına gelmektedir.
Anlam açısından ele alındığında ise buzulkuşu hem çağrışım hem de doğrudan anlam yönünden oldukça başarılı bir öneridir. Penguenler buzların olduğu yerlerde yaşar ve aynı zamanda bir kuş türüdür. Buzulkuşu bu iki durumu çok iyi şekilde harmanlayan ve gerekli anlamı içinde barındıran bir sözcüktür.
Türk lehçelerine bakarsanız zaten -Il ekiyle yapılmış buzul kelimesinin bulunmadığını görebilirsiniz. Ayrıca Galapagos adaları gibi yerlerde yaşayan penguenler de var.
YanıtlaSilPenguen kelimesi farklı lugatlerde "kısa kanatlı deniz kuşu", "uça bilməyən iri Cənub qütb dəniz quşu", "a large black and white Antarctic sea bird" gibi kelimelerle tanımlanmıştır. Gördüğünüz gibi bu tanımlarda penguenin daima "deniz kuşu" olarak tanımlanması söz konusudur.
YanıtlaSilBuzulkuşu ise kelimesi kelimesine glacier bird demektir ve tek bir kuşun adı olmaktan çok bazı kuşları tanımlamak için kullanılabilir, fakat yukarıdaki tanımlarda buzulkuşu diye bir ifade bulunmuyor.
Bu kelimeyi uyduran şahsın zürafa anlamında "uzunotçul", telefon anlamında "çevirkonuş", taksi anlamında "binecek", televizyon anlamında "bakacak" gibi uydurmuş olduğu kelimeler yerlerine uydurduğu sözcüklerin anlamlarını yansıtmaktan uzak fazla düşünülmeden uydurulabilecek kelimelerdir.
Ayrıca aynı şahsın kendisinin uydurmuş olduğu ve forum/blog gibi sitelerde kendisinin kullandığı kelimeleri vikiler gibi herkesin kelime ekleyebildiği yerlere eklemekle birlikte sınalgı gibi bazı sitelerde (bunların arasında haber sitesi dahi var) kullanılan ve ziyaretçilerin veya üyelerin değiştirmesine kapalı olan sözlüklerde bulunabilen kelimeleri vikilerden sildirmek için uğraştığını görebiliyoruz. ("Look at TDK" yazıyor bir de, sanki kendisinin uydurmuş olduğu ve vikilere eklemeye çalıştığı kelimeler TDK sözlükte varmış gibi!) Misal olarak verilen sınalgı kelimesi TDK Türk Dili dergisinde Türkiye Türkçesinde televizyon anlamında kullanılabileceği belirtmiş olan bir kelimedir. Ta 2002'de bir mail grubunda Kırgız Türkçesinde kullanılan bu kelimenin Türkiye Türkçesinde de kullanılabileceği yazılmış. Kırgızistan'da yıllardır bilfiil kullanılan bir kelime olan sınalgı TurEng, Kurgun, G3N ve daha birçok sözlükte bulunmaktadır. Fakat herhalde bu kelimeyi bu şahıs kendisi uydurmadığı için geçmişi yıllar öncesine dayanan bu kelimeye karşı çıkmaktadır.
Penguen kelimesinin kökenine baktığımızda İngilizce Vikipediye göre kelimenin ilk kullanımı İngilizcede "Great Auk" adı verilen hayvan anlamında olmuş. Galce pen "baş" ve gwyn "beyaz" kelimelerinden mürekkep olabileceği söyleniyor (dayanak olarak ya White Head Island'da bulunduğu ya da gözlerinin çevresinde beyaz halkalar olduğu belirtilmiş). Diğer bir ihtimale göre ise Latince pinguis "şişman" kelimesinden gelmektedir (mukayese için Hollanda dilinde penguen anlamında vetgans "şişman kaz" kullanımı örnek verilmiş). Nitekim Slovakçadaki tučniak kelimesinin de benzer bir kökenden geldiği anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan karabat kelimesini ele alırsak kara "siyah" ve bat "ördek" veya kar+a bat (buradaki batmak eylemi "kirlenmek" anlamı düşünüldüğünde kelime oyunuyla kara olan kuşun kar rengi olan beyazı da taşıdığı anlamını yansıtabilir). Penguen kelimesinin ilk defa İngilizce Great Auk anlamında kullanılmış ise aynı kuşa Japonca "büyük deniz kargası", Korece "büyük deniz ördeği" denildiği görülmektedir. Türkçede kara'nın büyüklük anlamı kattığı da söylenmektedir. Ayrıca Japonca karasu "karga", Korece pada/bada deniz demektir.
And Buzulkuşu çok açıklayıcı ve ayrıntılı bir yorum olmuş tebrik ederim, Sayenizde penguen ile ilgili ilginç bilgiler öğrendim.:)
YanıtlaSilBeni eleştirenler hala aynı yanlışı yapıyorlar. Vikilerde "sınalgı, birdem, düşerge..." gibi sözleri varmış gibi göstermeye çalışıyorlar. Oysa Türkçe'de bu sözler yok. Bir grup kimse bunu beğendi diye tüm halkımıza mal edemezler. Ki bunlar Türkçe'ye yerleşmemiz sözlerdir. Ben de viki gereğince yanlış göstermelerini düzeltiyorum, doğrusunu söylüyorum.
YanıtlaSilZürafa için uzunotçul karşılığını buldum. Beğenirler ya da beğenmezler, sonuçta bu öneridir. Telefon için de birden fazla karşılık buldum. Eskiden telefonlar çevirmeliydi, tuşlu değildi. Bu yüzden benim aklıma da çevirkonuş, çevircek geldi. Telefon fizikte seslerin elektriğe sonra tekrar sese çevrilmesini anlattığı için fizik terimi için de uygun olduğunu düşündüm. Bir karşılık daha bulmuştum. O da şu mantıktan çıktı; Türkçe'de konuşma dilinde telefon etmek için yaygın olarak "aramak" deniliyor. Ben de arayan aygıt biçiminde "arayacak" dedim. Zaten aramak kökünden türetildiği için uygun karşılık olarak düşündüm. Nitekim benim gibi telefon için arayacak karşılığını beğenen biri olduğunu öğrenmiştim.
Taksi için bulduğum karşılıklar da taslaktır. "binecek" sözünü çodile getirmedim. Bunun yanında taksi için "sürecek" karşılığı da bulmuştum. İlk karşılığım ise "sarıtaşıt" idi. Televizyon içinse hiçbir zaman "bakacak" demedim. İlgili sitede tartışmasını açmıştım ve herkes görüşlerini belirtmişti. İsterseniz bakabilirsiniz. Televizyon için neler düşündüğümü. Görüyorsunuz ki bana karşı hareketteler. Bana tamamen karşıtlık sergiliyorlar. Televizyon için bakacak demediğim halde ben demişim gibi bana iftira attılar..
Yabancı bir söze Türkçe karşılık bulmak zordur. Ben karşılık bulabilmek için son 6 yıldır çalışıyorum. Penguen için "buzulkuşu" karşılığını bulduğumda itiraz eden olmamıştı ve bazı yerlerde destek gördüm. Daha sonra yaymak istediğimde bütün forumlarda nedeni ile görüşümü yazmaya başlamıştım ve bazıları itiraz etmeye başladılar. Bu söze yargısız infaz yapıp uydurma diye söylenmeye başladılar aynı kimseler. Daha sonra da kendilerince başka bir karşılık söylemeye başladılar ve 2006 yıllarında varlığı yeni öğrenilmiş bir kuşun İngilizce bilgisi internette bulunurken kimse buna Türkçe'sini bulmamış. Şimdi de penguen için bulduğum karşılığı önlemek için ona bunu diyorlar. Onların yaptığı emek, fikir hırsızlığıdır. Penguen karşılığı olamaz diye evirip, kıvırmaya çalışıyorlar.
Türkçe'de -ıl/-il/-ul/-ül eki yaygındır. Bakınız: buzul, gönül, yaşıl/yeşil, kızıl ...
Çeviri meselesine gelince de her zaman birebir çeviri doğru olmaz. Bu yüzden kendi kültürümüze göre çevirmek gerekebiliyor. "And buzulkuşu" dedikleri de İngilizce'den birebir çevirmişler güya. Çevireceklerse doğru çevirselerdi. "And buzulu kuşu" deseler neyse art niyeti olduklarını düşünmeyebilirdim. Ama önce de anlattığım gibi baltalamak için bilerek böyle diyorlar onlar.
BBC'de ve birçok kaynakta bu kuştan direkt glacier bird olarak bahsedilmekte.
SilSözlük meselesini de ekleyim, söyledikleri hiçbir sözlüklerine güvenmiyorum. Çünkü ne tesadüftir ki hep kendi söylediği sözler var sadece o sözlüklerde ve o sözlerin hiçbiri de Türkçe'de yerleşmemiş, bilinmeyen, konuşulmayan ve yine ne rastlantıdır ki hep başka yerden olan sözler. Dediğim gibi bir grup kimse kendilerini haklı çıkarmak için ne geliyorsa yapabiliyorlar. O sözlükler sözde kapalı, değiştirelemez diyorlar ancak sitenin sahibi istediği gibi oynayabiliyor. Televizyon için "izleç" de önerilmiştir ama nedense bu sözü ağızlarına bile almıyorlar. Diğer söz ise önerilmiş olabilir ama tutulmadı. Konuşmuyorlar o sözü. Bunlar da konuşuluyormuş gibi yaymaya çalışıyorlar.
YanıtlaSilPenguen bilgisi olayında ise ne haltsa sadece burada demişler. Başka yerde tartışma yerlerinde tartışmadılar.
White-winged diuca finch sözü için de ben algözlü/kızılgözlü kırçıl kuş diyorum.
Türkeröz sen kendi uydurmadığın diğer lehçelerden alınma kelimelere karşılaştırmalı dilcilik yöntemlerine uymayan saçma sapan kıyaslarla karşı çıkan birisin. Beğenirler veya beğenmezler sadece öneridir dediğin kelimeleri vikilere ve diğer açık sözlüklere ekliyorsun ama haber sitesinde bile kullanılmış sınalgı kelimesine "look at TDK" deyip karşı çıkabiliyorsun. Düşerge sözü Türkçede kullanılmayan sözdür demişsin ya yalan söylüyorsun ya da araştırmadan yazıyorsun:
YanıtlaSil1966 Hüseyin Baykara, Azerbaycan'da yenileşme hareketleri: XIX. yüzyıl
Bu eski ve zengin ülke, muhtelif ırklara mensup insan akınlarına asırlarca bir geçit ve düşerge yeri olmuştur.
1997 Türkiye Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Türkiye Kültür Bakanlığı, Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi
Gelip bir dağın dameninde düşerge eylediler"
2001, Ahmet Kabaklı, Türk Edebiyatı - 327-332. sayılar
Ölüm ve rezalet düşergeleri" Bizim değil, sizin icadınızdır.
2005, Cabbar Ertürk, Erol Cihangir, Kızılordu'dan Kafkas millî lejyonuna: bir Türk'ün ikinci dünya harbi hatıraları
Gündüz Esed'in gelişinden sonra yorgun halde düşergeye [kampa] döndük.
"ne tesadüftür ki hep kendi söylediği sözler var" bu da gerçeği yansıtmıyor. Örneğin TurEng'de university karşılığında birdem kelimesi de var evrenkent de bilimyurt da. Hadi televizyon için bakacak karşılığını sen uydurmadın, ya taksiye binecek, telefona çevircek gibi saçma sapan karşılıklar uyduran da sen değil misin?
Bu arada Türkerözün diğer tartışma yerlerinde tartışmadılar dediği forumlarda uydurduğu kelimelere karşı çıkıldığı veya bu kelimelerin eleştirildiği oluyor. Hatta Türkerözün vikilerde Azerbaycan ve Özbek Türkçelerinde dahi buzulkuşu sözü varmış gibi bu lehçelerdeki vikilere de bu kelimeyi eklediği görülüyor ve buna karşılık Türkeröz bir cevap ver(e)memiş.
YanıtlaSilBen vikilerde paylaşmıştım ilk zamanlar. Ama sonra bunu yapmadım. Ancak sizler buna ilk başta karşı çıktınız, e madem bu yanlış olduğunu biliyorsunuz o zaman daha neden hala vikiye sadece sizin grubun beğendiği sözleri herkes kullanıyormuş gibi kandırmaya çalışıyorsunuz? Şimdi işte siz işinize gelene gelmeyene göre davranıyorsunuz :)
YanıtlaSilSiz düşerge sözünü kamp olarak dediniz. Azerbaycanca'da böyle söz vardır ya da yoktur beni ilgilendirmez ancak Türkiye Türkçesi'nde kamp olarak söz yoktur genelgeçer olarak. TDK'ya da anlamına bakarsanız zaten "miras, pay" yazar. Verdiğiniz örneklerde nedense Türkiye Türkçesi'nde bulunamıyor ve Azerbaycan'da bulunuyor! İşte siz de böyle saptırıyorsunuz sürekli.
Tureng de bir tür açık sözlüktür. Oraya öneri sunulabiliyor. Ancak ne yazık ki kullanılmayan sözlerin olması yanıltıcı oluyor. Taksi sözü için söylemiştim zaten taslak diye. Yukarıda söylemiştim. Telefon için de gereken açıklamamı yaptım yukarıda.
Biriniz "buzulkuşu uydurmadır" gibi bir kullanıcı adıyla gelip eleştirmeye çalıştı. Ben cevap veremedim değil, zaten orada ona cevabı verdiler.
Yukarıdaki Hüseyin Baykara, Türkiye Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ahmet Kabaklı, Cabbar Ertürk, Erol Cihangir'den yapılan alıntılar Azerbaycan Türkçesi değil Türkiye Türkçesidir. Sen tutup da Azerbaycan Türkçesi Vikiye penguin karşılığında buzulkuşu yazmışsın (Azerbaycan Türkçesidir diye), Özbek Türkçesinde de aynı şeyi yapmışsın. Her iki lehçede de buzul diye bir söz yoktur; dahası buz Özbek Türkçesinde muz şeklindedir. Kuş kelimesi Azerbaycan Türkçesinde quş, Özbek Türkçesinde qush; tamlanan eki Özbek Türkçesinde +i biçimindedir.
YanıtlaSilBu arada madem TurEng açık sözlük, senin buzulkuşu kelimen oraya neden eklenmemiş? Sınalgı kelimesini gördüğün yerlere "Türkçede böyle bir söz yoktur" diye itiraz yazarken bir yandan kendi uydurduğun sözlerin eklenmesi için uğraşmıyor musun sen?
Sadece öz Türkçeciliğe dayalı olarak böyle kelimeler uydurmak ortak Türkçe açısından problemli olabilir. Mesela buzulkuşu kelimesini google'da aratırsanız Azerbaycan Türkçesi vikisözlükte silinmiş tartışma sayfasında şöyle bir yorum görünüyor "Mən bu sözün türk dilində var olduğunu bilmirəm. Onu üçün hələlik silmədim.Türk dilində bu söz heç bir məna vermir.Buzul nədir? Buzlukkuşu olsa yenə bir.." Gördüğünüz gibi buzul kelimesi Türkiye Türkçesine en yakın lehçelerden biri olan Azerbaycan Türkçesini konuşan biri tarafından bile anlaşıllması zor olabilen bir kelimedir.
YanıtlaSil"Düşerge" sözünü o kadar aradım ama hiç de dedikleri anlamda bulamadım. "düşerge" sözünün anlamı hep "miras, pay, hisse" çıkıyor. Gitmiş bir de bize yazar göstermeye çalışmışlar ama ancak Azeri yazarı bulabildim -Bahtiyar Vahapzade ..
YanıtlaSilYalan da söylüyorlar..!
Ortak Türkçe arayışınız yüzünden Türkiye Türkçesi'ne uydurukça diyorsunuz, Türkiye Türkçesi'ni karalıyorsunuz. Her dil kendi kültürüne göre gelişir. Bunu unutmayın. Siz istiyorsunuz diye biz Türkiye Türkçesi'ni geriletmeyeceğiz. Siz istediğiniz kadar T.T'ye balta vurmaya çalışın ancak biz zarar verdirmeyeceğiz.
"buzul" sözü Türkiye Türkçesi'nde var mı? Var, bitti. 'Uydurukça' demeniz boşa kürek çekmektir. Gönül, yeşil, kızıl... bir sürü söz var.
.
.
.
1. Google kitaplarda arama yap.
YanıtlaSil2. Bir de düşergesi diye arama yap miras / pay anlamında bulabiliyor musun?
3. Kelime Azerbaycan Türkçesinde düşərgə, Türkmen Türkçesinde düşelge biçiminde mevcuttur.
4. Türkiye Türkçesi uydurukçadır diye bir ifade kullanan oldu mu? Senin uydurduğun kelimeler uydurma!
Bir forumda And Buzulkuşu ifadesinde buzulkuşu kelimesinin gerçek anlaımda kullanıldığını gören vatandaş adeta ağlayarak şunları söylemiş: Bunlay sabotaj yapmaya çalışıyoylay. Penguen için buzulkuşu sözü öneyilince bazılayı kayşıtlık yapmaya başladılay. "Buzulkuşu sözü uyduymadıy" dediley önce hatta şimdi bile diyoylay sonya da bu sözün yayılmasını baltalamak için başka biy söz içinmiş gibi kayalıyoylay. White-winged diuca speculifeya sözü 2006 yıllayında İngilizce'si çıktı. Tüykçe'si çıkmadı. Kimse bu söz için Tüykçe biy söz söylemedi, söyleyemedi. Şimdi de penguen için buzulkuşu sözünü buna yamayayak penguen için Tüykçe'sini baltalamaya çalışıyoylay. Tabi sadece buzulkuşu sözünü hedef almadılay. Başka sözleyimizi de hedef aldılay.
YanıtlaSilTürker'in pengeun anlamında uydurduğu buzulkuşunu kabul etmiyoruz, buzulkuşu kelimesini gerçek anlamına daha uygun bir şekilde kullanıyoruz diye densizin biri Türklüğümüze bile laf etmeye kalkmış. Anca kendi forumlarında birbirlerine yalakalık yapıyorlar.
YanıtlaSilYoksa ağlıyor musun?
YanıtlaSilBazılayı hâlâ akıllanmadı. Kendileyi "sınalgı" sözünü yaymak için elinden geleni yapayken kötü değil, ama biz biy sözü paylaşınca hemen kötü oldu onlay için ve baltalamak için elleyinden geleni yapmaya çalışıyoylay. O da yetmezmiş gibi saygısızlık da ediyoylay, düşünce ve emek de çalıyoylay
Siz seviyesizce davranmaya devam edin..
YanıtlaSilVah vah... Nedense "buzulkuşu" kelimesini yazmadan bahsetmiş. Herhalde Google'a geçmesinden korkuyor...:
SilSizin yaşınız kaç? Çünkü çocuk gibi davyanışlayınızdan bıktım. y'leyi y'ye çeviyince kendinizi mi tatmin ediyoysunuz. Sizleyin çok değeyli "sınalgı" ve diğeyleyi benim umyumda bile değil. Sizin gibi de gidip o sözleyinizi izlemiyoyum bile google'da, biykaç kez göymem dışında. Ancak siz ne kaday kayşıt olduğunuzu hey zaman gösteyiyoysunuz ben biy yeyleyde düşüncemi yazdığımda. İlk başta uyduyma dediniz, baktınız yetmiyoy sonya da başka biyşeye benim düşüncemi çalıyoysunuz. O da yetmiyoy "dallama" bile diyecek kaday seviyenizi küçültüyoysunuz katbekat.
Sizin gibi "oytak Tüykçeciliği" olmaz olsun. Tüykiye'de kumsal, süyücü, anı... gibi sözleyimizi bile sindiymeye çalışıyoysunuz. Tüykçemizde olan "inci" 'ye bile "miyvayi" demişsiniz sözlüğün biyinde.. Azeyi Tüykçesi'nde belki o söz vay olabiliy ama Tüykiye Tüykçesi'nde yok. Oytak Tüykçe olsun diye ben bizim sözleyimizi bıyakmam.
Çocuk gibi y'leyi "y" yapmanız, düşünceme saygı gösteymeyip uyduyma diye hey yeyde bağıyışmanız, sonya düşüncemi başka biyşey için çalmanız, "dallama" diye hakayet etmeniz, "aşağılıkça" desem sizin hoşunuza gidey mi? Tabi gitmez ancak siz bu saydıklayımı yapmanız geyçekten seviyesizce.
Elemandaki düşünceye bak. Sanki sürücü varken haydavcı da kullanılamaz. Sonuçta sürücü kelimesi de yalnız Türkiye Türkçesinde kullanılmıyor; örneğin Azerbaucan Türkçesinde de var. Kendileri öz Türkçecilik diye tasfiyecelik yapa yapa ortak Türkçecileri de tasfiyeci mi sanıyorlar ne.
SilSitenizin .com uzantılı adresi artık sizde değil galiba?
YanıtlaSil